Plundering van een dorp voor afgedankte huurlingen.
(17e eeuw)
Tuesday, May 10, 2011
Thursday, July 22, 2004
STAATSE HUURLINGEN
___________________________________________
In de zestiende en zeventiende eeuw was het vooral de plattelandsbevolking, die te lijden had van het oorlogsgeweld. Ze vreesden niet allen de Spanjaarden, de Fransen en de Pruisen, ook het Staatse Leger was vaak hun vijand. Zolang de 80-jarige oorlog duurde, was het leger van de Staten op voet van oorlog. In de steden was het leger niet welkom, het platteland werd er mee opgezadeld. In wezen waren het huurbendes. Ze werden geleid door ingehuurde officieren, die meestal voortkwamen uit de allerlaagste Duitse adel. De adelijke officieren waren even meedogeloos als zij die uit de lagere rangen waren opgeklommen. Van nog minder allooi waren de soldaten, die over het algemeen uit de armste asociale klasse kwamen. Voor een groot deel waren het buitenlanders, vooral uit de achtelijkste gebieden van Oost Duitsland en Polen. Zij werden betaald, moesten hun misdadig werk doen en werden geminacht. Door de aard van het krijgsbedrijf waren het rauwe klanten, voor wie tijdens de veldtocht de plattelanders (vooral vrouwen en meisjes) niet veilig waren. Nood en zucht naar avontuur hadden ze het huurleger ingedreven. Aan welke kant ze vochten, het maakte niet uit. Waren ze eenmaal soldaat, dan was terugkeer in de burgermaatschappij vrijwel uitgesloten. De maatschappij was veelal niet bereid hen op te nemen. Eenmaal soldaat, altijd soldaat. Hun Nederlandse overheden bedreven de grootste huichelarij, eerst misbruik maken en vervolgens uitkotsen.
Huichelarij
Vooral in de hoogste kringen van de Republiek bestond veel huichelarij ten opzichte van de huursoldaten. Een voorbeeld van deze instelling leverde Constantijn Huygens.
Hij was de hoogste ambtenaar aan het Hof van de Oranjes. Huygens maakte, op veilige afstand, veldtochten mee van het Staatse vreemdelingenlegioen. Deze kenner, van het militaire leven, vergeleek in een sneldicht het soldatenleven met dat van hoeren.
"Denk wat de lege maag /een kalis toe vervoert: voor slechts 5 stuivers daags/ ben ik bereid te sterven. Ziet snollen, ik verhuur mijn vlees/ tot slaan en kerven. Wat hebt gij lichter werk/die 't uwe maar verhoert".
Veel moeilijker hadden het de vrouwen van deze rabauwen. Wanneer hun man als oorlogsinvalide thuiskwam, raakten het gezin aan de bedelstaf. Huygens liet zich ook hier niet onbetuigd en rijmde vol leedvermaak:
"Noch wensen sij maer half dat hij moght vertellen,
Verlegen met een stomp, verrijckt van 't derde been
Verr'ongerieff een mancke mann als geen;
Dat graffschrift schencken hem de naeste van sijn magen,
En dat's de rotte vrucht van bloed om goed te wagen".
Spreekt uit deze regels deernis met het lot van de ongelukkige bedelaar? Te vrezen valt, dat minachting het hier wint van bewogenheid. Wie laag genoeg staat, zijn leven voor geld op het spel te zetten, moet niet klagen als het fortuin zich tegen hem keert. Hier strekt niet sterk het besef: DAT DIE SOLDAAT TOCH MAAR ZIJN HUID GEWAAGD HEEFT, OMDAT HUYGENS EN ZIJN SUPER RIJKE VRIENDEN LIEVER NIET ZELF GAAN STRIJDEN VOOR KERK EN VADERLAND. ZE KUNNEN HET ZICH VEROORLOVEN DIE PLICHT TEGEN BETALING DOOR ANDEREN TE LATEN VERVULLEN.
Bronnen:
LEGERBENDES
HUICHELARIJ
---------------------------------------------------------
F.J.J. de Gooijer
http://gooijer.netfirms.com/
http://gooijer.nl.jouwpagina.nl/
Voor afbeeldingen en foto's, zie:
http://gooiland.vijftigplusser.nl/
In de zestiende en zeventiende eeuw was het vooral de plattelandsbevolking, die te lijden had van het oorlogsgeweld. Ze vreesden niet allen de Spanjaarden, de Fransen en de Pruisen, ook het Staatse Leger was vaak hun vijand. Zolang de 80-jarige oorlog duurde, was het leger van de Staten op voet van oorlog. In de steden was het leger niet welkom, het platteland werd er mee opgezadeld. In wezen waren het huurbendes. Ze werden geleid door ingehuurde officieren, die meestal voortkwamen uit de allerlaagste Duitse adel. De adelijke officieren waren even meedogeloos als zij die uit de lagere rangen waren opgeklommen. Van nog minder allooi waren de soldaten, die over het algemeen uit de armste asociale klasse kwamen. Voor een groot deel waren het buitenlanders, vooral uit de achtelijkste gebieden van Oost Duitsland en Polen. Zij werden betaald, moesten hun misdadig werk doen en werden geminacht. Door de aard van het krijgsbedrijf waren het rauwe klanten, voor wie tijdens de veldtocht de plattelanders (vooral vrouwen en meisjes) niet veilig waren. Nood en zucht naar avontuur hadden ze het huurleger ingedreven. Aan welke kant ze vochten, het maakte niet uit. Waren ze eenmaal soldaat, dan was terugkeer in de burgermaatschappij vrijwel uitgesloten. De maatschappij was veelal niet bereid hen op te nemen. Eenmaal soldaat, altijd soldaat. Hun Nederlandse overheden bedreven de grootste huichelarij, eerst misbruik maken en vervolgens uitkotsen.
Huichelarij
Vooral in de hoogste kringen van de Republiek bestond veel huichelarij ten opzichte van de huursoldaten. Een voorbeeld van deze instelling leverde Constantijn Huygens.
Hij was de hoogste ambtenaar aan het Hof van de Oranjes. Huygens maakte, op veilige afstand, veldtochten mee van het Staatse vreemdelingenlegioen. Deze kenner, van het militaire leven, vergeleek in een sneldicht het soldatenleven met dat van hoeren.
"Denk wat de lege maag /een kalis toe vervoert: voor slechts 5 stuivers daags/ ben ik bereid te sterven. Ziet snollen, ik verhuur mijn vlees/ tot slaan en kerven. Wat hebt gij lichter werk/die 't uwe maar verhoert".
Veel moeilijker hadden het de vrouwen van deze rabauwen. Wanneer hun man als oorlogsinvalide thuiskwam, raakten het gezin aan de bedelstaf. Huygens liet zich ook hier niet onbetuigd en rijmde vol leedvermaak:
"Noch wensen sij maer half dat hij moght vertellen,
Verlegen met een stomp, verrijckt van 't derde been
Verr'ongerieff een mancke mann als geen;
Dat graffschrift schencken hem de naeste van sijn magen,
En dat's de rotte vrucht van bloed om goed te wagen".
Spreekt uit deze regels deernis met het lot van de ongelukkige bedelaar? Te vrezen valt, dat minachting het hier wint van bewogenheid. Wie laag genoeg staat, zijn leven voor geld op het spel te zetten, moet niet klagen als het fortuin zich tegen hem keert. Hier strekt niet sterk het besef: DAT DIE SOLDAAT TOCH MAAR ZIJN HUID GEWAAGD HEEFT, OMDAT HUYGENS EN ZIJN SUPER RIJKE VRIENDEN LIEVER NIET ZELF GAAN STRIJDEN VOOR KERK EN VADERLAND. ZE KUNNEN HET ZICH VEROORLOVEN DIE PLICHT TEGEN BETALING DOOR ANDEREN TE LATEN VERVULLEN.
Bronnen:
LEGERBENDES
HUICHELARIJ
---------------------------------------------------------
F.J.J. de Gooijer
http://gooijer.netfirms.com/
http://gooijer.nl.jouwpagina.nl/
Voor afbeeldingen en foto's, zie:
http://gooiland.vijftigplusser.nl/
Subscribe to:
Posts (Atom)
